Ελένη Χωρεάνθη: Επιλέγω/ παρουσιάζω ποίηση
Μαρία Κούρση και "Εξόδιος Αέρας"
Η διαδικτυακή γνωριμία μου με την ποιήτρια Μαρία Κούρση και η επαφή με την ποίησή της έγινε από ένα λάθος δικό μου: Αντί να στείλω μια ολόκληρη συλλογή ποιημάτων μου στη Μάριον Χωρεάνθη, την έστειλα στη Μαρία Κούρση, που τα στοιχεία της ήταν κάτω από της κόρης μου. 'Ενα λάθος που μας έφερε κοντά. Και σήμερα, ύστερα από ένα μεγάλο διάστημα, έπιασα το βιβλίο της, μια καλοτυπωμένη και εμφανισιακά άψογη συλλογή ποιημάτων, που κυκλοφορεί σε δεύτερη έκδοση από την ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ και περίμενε υπομονετικά δίπλα μου αρκετό καιρό να ασχοληθώ μαζί της. Και το κάνω σήμερα που ήρθε η Μαρία Κούρση στη σκέψη μου και σε λίγο πρόβαλε στην οθόνη του υπολογιστή μου και η ίδια με τις "εγκάρδιες ευχές" της για την ονομαστική μου γιορτή.
Η Μαρία Κούρση έχει κάνει αρκετή διαδρομή στην ποίηση και στο χώρο του βιβλίου. Έχει γράψει και βιβλία για παιδιά: "Το λουλούδι που ήθελε να πετάξει", το οποίο έχω ήδη προ πολλού παρουσιάσει σε διαδικτυακό περιοδικό και “Στο μπλε”.
"Εξόδιος Αέρας", είναι ο τίτλος της συλλογής ποιημάτων της Μαρίας Κούρση, ο οποίος μπορεί να επιδέχεται διαφορετικές αναγνώσεις. Αλλά και το περιεχόμενο της συλλογής, έτσι όπως είναι διαρθρωμένο σε πάνω από ένα και διαφορετικά επίπεδα, παρουσιάζεται σαν διαφορετικό ποιητικό βιβλίο, τουλάχιστο από όσα έχουν περάσει από τα χέρια και είδαν τα μάτια μου – και δεν ήταν και λίγα – στα κάποιες δεκαετίες χρόνια που βρίσκομαι στο χώρο του βιβλίου.
Αν λάβουμε υπόψιν μας το εισαγωγικό μότο:
“Οι ιστορίες μου δεν έχουν πια τέλος
Οι ιστορίες μου δεν έχουν πια ιστορία
Είναι ένας άνθρωπος αφηρημένος
την ώρα μιας γιορτής
Οι ιστορίες μου”,
έτσι όπως τοποθετεί η ίδια τις ιστορίες μέσα στο χώρο και το χρόνο του βιβλίου, ευθύς εξαρχής προσωποποιεί τις “ιστορίες” και στη συνέχεια τις φράσεις και τις λέξεις ακόμα και δημιουργεί θεατρικό περιβάλλον. Στήνει σκηνές όπου όλα τα στοιχεία που συνθέτουν τα ποιητικά δρώμενα έχουν ρόλους, ακόμα και τα σημεία στίξης. Παίζει θέατρο με ποιήματα γρίφους. Όσο απλή κι αν φαίνεται είναι σκοτεινή, γνοφώδης, ερημική και ερμητική, υπαινικτική, άκρως συμβολική:
“Τη Δευτέρα το θέατρο αργεί
Απλώθηκε σ’ ένα
τοπίο πολυθρόνες
Οι θέσεις
Η λύπη μου μοιάζει
με τα κόκκινα καθίσματα / του άδειου θεάτρου
Είναι όμοια / είναι άπνοα
Αν κάτι ξεχαστεί επάνω τους/ τρομάζουν
*
Το θεωρείο
Άνεμος συγκίνησης βαπόρι
Με πάει / Δεν σταθμεύει / δεν γυρίζει
Μουδιάζω εδώ/ στριμωγμένη μακριά σου
*
Η σκηνή
Η φωνή σου
στα σκοτάδια του λαιμού σου
Η φωνή σου
Περνάει η μνήμη των 9 με 11
Προκαλεί τριγμούς
*
Η πλατεία
Πέφτει ένα χιόνι μαλακό
στο νέο πρόσωπό μου
και διαλύεται στην επαφή
σαν μέλλον διαλύεται…”
(Σελίδες 76, 77)
Στις τρεις επόμενες σελίδες “παίζει”
“Ο προβολέας
Την ώρα που γύριζες τόσο αργά
μονάχα τα μάτια σου/μονάχα σε θάλασσες
μονάχα σε μένα / μονάχα εγώ θα ζούσα
κι η σιωπή να ουρλιάζει
μ΄ένα μαξιλάρι μπηγμένο στο στόμα
*
Το καμαρίνι
Λευκή είμαι
Ολόλευκη μέχρι μέσα
Άρρωστο χρώμα να προσέχεις / όσο είμαι
(Να κόψω το τσιγάρο /τον καφέ / τη λύπη / τη ζωή)
*
Τα παρασκήνια
Άρχισα ν’ αγαπώ τ’ απογεύματα
Να τα μιμούμαι
(Ερεθισμένες ώρες / κόβουν κλεμμένο το φως /στη μέση)
*
Η Αυλαία
Μεγάλη πτυχωτή αυλαία / κλείνει μέσα στα μάτια μου
Έρχεται μπρος μου ζωντανός /ζεστός σαν τη φωτιά
φωτεινός και φιλικός / σαν το ψέμα
(Ο πατέρας μου όταν ζούσε / ήταν όμορφος
Και τώρα θα ‘ναι)
*
Η έξοδος είναι μια περίεργη υπάκουη λέξη
Η γυναίκα που βγαίνει από το θέατρο
δεν είναι η Ελένη * Ελένη ονομάζεται”.
(Σελ. 78,79, 80)
Ένας κόσμος ολόκληρος, ο κόσμος μας “ο μικρός ο μέγας” εμπεριέχεται σε τούτο το σκηνικό. Και τα μόνα πρόσωπα που αναφέρονται είναι “ο πατέρας” και “η Ελένη”, μόνο το όνομά της ακούγεται. Απόκριση καμιά. Όλος ο κόσμος θαρρείς πως δεν είναι παρά σκιώδης, καμωμένος με τα στοιχεία που ονομάζουν τα πράγματα και υπάρχει ο ορατός κόσμος, δωρεά του Λόγου, όποια ερμηνεία και αν του δώσουμε.
Πυκνή, περιεκτική ποίηση, υπαινικτική με όλα τα πράγματα σε πορεία θανάτου που, θεατρική παράσταση μοιάζει να είναι η ζωή, στο τέλος της οποίας:
“Οι λέξεις υποκλίνονται
Κατεβαίνουν από τη Σκηνή
Χάνονται στον κόσμο”,
και δεν είναι τυχαίο που χρησιμοποιεί λέξεις “Σκηνή”, με κεφαλαίο -Σ - και “κόσμος”με -κ- μικρό
γιατί χωρίς τις λέξεις που κατονομάζουν τα πράγματα του κόσμου και τον κάνουν υπαρκτό, χωρίς το Λόγο, Αρχή και τέλος, ο κόσμος δεν υπάρχει.
*
Αντιμετωπίζω κάθε έργο τέχνης ως ιδεασμένη επαρκής αναγνώστρια. Και προσπαθώ να δω συνολικά ένα ιδιαίτερο κείμενο πολλαπλών ταχυτήτων και να κατανοήσω μια τεχνική ποιητικής γραφής ερμητικά κλειστής. Να συνδέσω τα σκόρπια κομμάτια της μοιρασμένης ψυχής στο εδώ, στο εκεί, στο χτες, στο σήμερα, στο αύριο, στο πριν, στο μετά, στο πουθενά, στο παντού. να σπάσω τους κωδικούς, να ανακαλύψω τα μυστικά περάσματα σε ένα προσωπικό, άγνωστο σύμπαν και να κατανοήσω κατά πού φυσάει "Ο Εξόδιος Αέρας…"
Στην πραγματικότητα, η ποίηση της Μαρίας Κούρση, πίσω από τις λέξεις και τα δρώμενα, παρουσιάζεται ως ατέλειωτη πορεία / λιτανεία / ικεσία/ παράκληση/ φυγή/ διαφυγή, έξοδος από το σκοτάδι προς το Φως, σαν αέναος αγώνας υπέρβασης του εαυτού της, υπέρβασης της και αναζήτησης.
Άλλωστε και η ίδια ζωή τι άλλο είναι, εκτός από αέναος αγώνας Υπέρβασης και Αναζήτησης.
Ωστόσο, η ποίηση της Μαρίας Κούρση, στην πραγματικότητα, πίσω από τις λέξεις και τα δρώμενα, δεν είναι παρά μια ατέλειωτη λιτανεία / ικεσία/ παράκληση από το σκοτάδι προς το Φως, ένας αγώνας υπέρβασης του εαυτού της, ένας διαρκής αγώνας υπέρβασης και αναζήτησης.
Άλλωστε και η ζωή τι άλλο είναι εκτός από αέναος αγώνας Υπέρβασης και Αναζήτησης.
*
Παλαιό Φάληρο 25. 5 / 28. 5. . 2025
Ελένη Χωρεάνθη
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου