Ποίηση χαραγμένη στην Πέτρα

 

 

Ελένη Χωρεάνθη

Επιλογή και παρουσίαση βιβλίου

Μανόλης Ν. Αρχοντάκης * Γιαννούλης. Ι. Γιαννούλης

Ποίηση χαραγμένη στην πέτρα

Κοινωνική μνήμη και ποιητική με θέμα το σμυρίγλι

από τ’ Απεράθου και την Κόρονο Νάξου

*

“Αργά πολύ αργά”, όχι “μέσα στη νύχτα” αλλά αργά χρονικά με καθυστέρηση 23 χρόνων, ήρθε στα χέρια μου ένα εξαιρετικό βιβλίο, βιβλίο πολύτιμο και σκληρό, όσο και το μάρμαρο και αιχμηρό όσο και η “χαραγμένη στην πέτρα ποίηση”. Μια ποίηση που έγραψαν πελεκώντας το σκληρό μάρμαρο και δίνοντάς μορφή, μεταβάλλοντας το άμορφο υλικό σε έργο καλλιτεχνικό, δίνοντάς του σχήμα, μορφή και όνομα, βγάζοντας την πέτρα από το σκοτάδι της ανυπαρξίας στο φως τής ύπαρξης, από την αφάνεια στη ζωή.

Ήταν αργά το απόγευμα της Παρασκευής της 24ης Μαΐου που βρέθηκα τυχαία καθισμένη δεξιά του συντονιστή της εκδήλωσης στον μπάγκο στο πατάρι του βιβλιοπωλείου Πατάκη, στην εξέδρα για την παρουσίαση της συλλογής ποιημάτων “Φεγγάρια παιδιά” του Γιάννη Παπαδάτου ως μία μεταξύ άλλων, ομιλήτρια για το βιβλίο.

Ο συντονιστής της εκδήλωσης, ένας ευγενέστατος, γλυκομίλητος κύριος, συνάδελφός μου εκπαιδευτικός και συγγραφέας, ένας από τους δύο συγγραφείς του βιβλίου:

Ποίηση χαραγμένη στην πέτρα

Κοινωνική μνήμη και ποιητική με θέμα το σμυρίγλι

από τ’ Απεράθου και την Κόρονο Νάξου

*

Δεν είναι η πρώτη φορά που έρχομαι σε “άμεση” επαφή με εξαγωγή μαρμάρων και μαρμαράδες αιγαιοπελαγίτικων νήσων. Χάρη στη φιλία μου με τον αείμνηστο Στρατή Φιλιππότη ο οποίος μου επέβαλε κατά κάποιον τρόπο τη συγγραφή του μυθιστορήματος “Σάτυρος Έρως”, εξαιτίας της μεγάλης, της παθιασμένης αγάπης και του θαυμασμού του προς τον “νεομάρτυρα” Έλληνα γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά, ένας Φιλιππότης ο ίδιος, κοντινός απόγονος άλλων σπουδαίων καλλιτεχνών.

Όπως μας πληροφορούν οι συγγραφείς του, το βιβλίο τους “Ποίηση χαραγμένη στην πέτρα”, χρειάστηκε να γίνει “έρευνα στην ορεινή Νάξο”, αρχίζοντας από το “σμυρίγλι” τη σμύριδα και ερευνώντας ό, τι είχε σχέση με την τοπική κοινωνία, όπως συνήθειες, λαϊκό πολιτισμό, αυτοσχέδια ποιήματα και τραγούδια, εστιάζοντας τον ενδιαφέρον της έρευνας σε δύο περιοχές: “τ’ Απεράθου και Κόρωνο της νήσου.

Στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου οι συγγραφείς εστιάζουν το ενδιαφέρον τους στο αυτοσχέδιο τραγούδι και στη ναξιώτικη ποίηση που αναφέρεται στο σμυρίγλι και στους σμυριδεργάτες με σαφείς πολιτικοκοινωνικές προεκτάσεις και διαστάσεις που αφορούν τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, τα δικαιώματα και τις διεκδικήσεις, τα παράπονα των σμυριδεργατών . Ιδού μερικά μόνο χαρακτηριστικά δείγματα:

Διαβάσετε

το ποίημα των παραπονεμάτων

και κλάψετε

τα βάσανα των σμυριδοεργατών

*

“Αποφασίζω να σας πω να σας ομολογήσω

Τα βάσανα της σμύριδος να σας τα παραστήσω

Ω υπουργοί πρωθυπουργοί μικροί τε και μεγάλοι

Τα ξεύρετε τα βάσανα της σμύριδος τα πάθη...*”

(*Απόσπασμα)

***

Διάλογος στη στοά

*

Φέρε βαριά να σπάσουμε την πέτρα

ψηλά το φως να βλέπω πιο καλά,

στην άκρη η σκιά σου με τρομάζει

έβλεπα όνειρα άσκημα πολλά

*

Μην κάθεσαι στην ποδαριά από κάτω,

θα φύγει κι άλλη πέτρα από κει

για μας καημένο ξαδερφάκι

ποτέ δεν ξημερώνει Κυριακή

*

Έξω στο φως υπάρχει αδικία

μέσα η στοά θυμίζει φυλακή,

υπομονή, η μπόρα θα περάσει

όταν τελειώσει η ζωή

*

Βλέπω να μη μας πάρουν το σμυρίγλι

γιατί είναι μικιασμένο και ψαρό,

εκτός αν φέρουμε στο ζύγι

κρασί, μια νταμετζάνα κι ένα ζο.

*

(Σελ.360)

*

*Μανόλης Ν. Αρχοντάκης * Γιαννούλης. Ι. Γιαννούλης

Ποίηση χαραγμένη στην πέτρα //Κοινωνική μνήμη και ποιητική με θέμα το σμυρίγλι // από τ’ Απεράθου και την Κόρονο Νάξου

Εκδόσεις: Ατραπός, Αθήνα 2001

*

Παλαιό Φάληρο, 6. 6. 2024