Επιλογή και παρουσίαση βιβλίων
Ελένη Χωρεάνθη
Ελένη Παπανδρέου:
Τα όνειρα της καμήλας
και άλλες ιστορίες για τη Συρία
*
Η συγγραφέας και φωτογράφος του λευκώματος “Τα όνειρα της καμήλας και άλλες ιστορίες για τη Συρία”, είναι ποιήτρια. Εμφανίστηκε επίσημα στο χώρο της λογοτεχνίας / ποίησης με τη συλλογή ποιημάτων “Μάταιος Αύγουστος”. Ποίηση γλυκιά και τρυφερή, πονεμένη, μια δακρυσμένη σιωπή διαχέεται παντού, από εποχή σε εποχή. Ποίηση γεμάτη αισθησιακή ομορφιά και απαλότητα.
Ακολούθησαν δύο ακόμα συλλογές ποιημάτων: οι “Ώρες”, όπου μέσα από έντεκα γενναίους, ποιοτικούς ποιητικούς μονολόγους φέρνει στον αναγνώστη ένα “ξαφνικό αεράκι” αισιοδοξίας κι “εναν καταρράχτη από κόκκινα όνειρα/ στο φως του μεσημεριού”, και η τρίτη συλλογή “Επτά και μισή λύπη”, όπου εστιάζει στον ψυχισμό και στις αντιδράσεις του σύγχρονου ανθρώπου: “«Ένα κορίτσι/ κρατά στα χέρια/την τάξη του κόσμου. /Μας καλεί/ να πάμε λίγο πιο μπροστά./ Εμάς/ που περιμένοντας στη σειρά/ κλέβουμε χρόνο από τις ώρες μας...»
*
Με το τέταρτο βιβλίο της, ένα θαυμάσιο λεύκωμα 146 σελίδων και διαστάσεων 25Χ30, με σιγανά σίγουρα βήματα, εισέρχεται στην πεζογραφία. Παραμένοντας ουσιαστικά στο ίδιο ποιητικό τοπίο, κάνει ένα γενναίο πέρασμα “επί πτερύγων ανέμων” πάνω από το “αιγαίον άπλωμα του πόντου” και μας προσγειώνει σε μια πολύπαθη χώρα με πανάρχαιο πολιτισμό, τη Συρία. Εστιάζει το ενδιαφέρον της σε μια συγκεκριμένη πόλη και μας ξεναγεί στο καταρρακωμένο Χαλέπι, μιαν επίσης πανάρχαια πόλη η οποία, από καταβολής κόσμου, από την ώρα που το νερό, οι θάλασσες και οι ωκεανοί έγιναν δρόμοι μετακινήσεων πληθυσμών, υπήρξε σταυροδρόμι, γέφυρα λαών και πολιτισμών, παντός καιρού ιδεών, αλλά κυρίως, διαμετακομιστικού εμπορίου μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Μέσα από 48 ολοσέλιδες χαρακτηριστικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες που τράβηξε η ίδια η συγγραφέας/ φωτογράφος, σημείων της πόλης τα οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον όπως είναι η αγορά όπου η καθημερινή ζωή των ανθρώπων συνεχίζεται με κανονικούς σχεδόν ρυθμούς, ενώ ο φόβος και η απειλή πολέμου καιροφυλακτούν πάνω από το κεφάλι τους. Με εικόνες, σκηνές από την καθημερινότητα των απλών ανθρώπων και σύντομες, απλές, καθημερινές πανέμορφες ανθρώπινες ιστορίες σαν παραμύθια, όπως είναι και η ζωή στο Χαλέπι και στις χώρες εκεί στη Μέση Ανατολή, η Ελένη Παπανδρέου με εξαιρετικά διεισδυτική ματιά και θαυμαστά προσεγγίσιμο τρόπο φέρνει στην επιφάνεια την ψυχοσύνθεση, τα ήθη και τα έθιμα, τις συνήθειες, τον τρόπο ζωής των κατοίκων της πόλης. Και με τον απλό, ευανάγνωστο τρόπο της εικονογραφεί όχι μόνο το κατεστραμμένο, κι όμως ζωντανό κι ανθεκτικό παρελθόν, αλλά κυρίως το παρόν, τη σημερινή πραγματικότητα, ό τι έχει απομείνει από τη μακραίωνη ιστορία μιας σπουδαίας πόλης όπως ήταν το Χαλέπι κι όπως προβάλλει μέσα από τα ερείπια της περασμένης της ζωής και αποτυπώνεται με το φακό και με τις μικρές θαυμάσιες ιστορίες σαν παραμύθια της αισθαντικής ποιήτριας Ελένης Παπανδρέου. Και θέλω να το επισημάνω αυτό, ότι σε τούτες τις πονεμένες παραμυθένιες ιστορίες που πλέκει με την άνεση και την ελευθερία κινήσεως του πεζού λόγου, αναδεικνύεται το ποιητικό της ταλέντο.
Οι τίτλοι των ιστοριών είναι περιεκτικοί και ερμηνευτικοί, οδηγούν τον αναγνώστη / περιηγητή σε ό, τι κάθε φορά προκαλεί το ενδιαφέρον της φωτογράφου και πρόκειται να αφηγηθεί, στο παραμύθι που εκείνη τη στιγμή εμπνέεται και καταγράφει με τις αναπόφευκτες όσο κι αναγκαίες αναδρομές στον παρελθόντα βιωμένο χρόνο και τον ιστορικό βίο των ανθρώπων της περιοχής αυτής
Με την “Πρόσκληση σε γεύμα” και υπότιτλο “Αντί προλόγου”, περιγράφει τη ζωή στην αγορά, στα μαγειρεία στα κρεοπωλεία, την αθόρυβη, σαν μυστική, ζωή των ανθρώπων. Τι να πρωτοπείς για “Τα όνειρα της καμήλας” που λέει στα “αγέννητα παιδιά της” παραμύθια ξαπλωμένη στο χώμα.
Θαρρείς και η ζωή συνεχίζεται μέσα στο χώμα, στους τάφους, όπως όταν:
“Ηλιαχτίδες τρύπωσαν στα φύλλα, έφεραν χρώματα κι έλαμψαν ζωγραφιές πάνω στο ακίνητο σώμα. Σαν να ζωντάνεψε η καμήλα, σαν να χαμογέλασαν τα παιδιά στον ύπνο τους. Οι μανάδες είδαν τα όνειρα στον ουρανό κι αλάφρωσε η καρδιά τους. ‘Επιτέλους, κοιμήθηκαν τα παιδιά μας!’ είπαν κι άλλαξαν πλευρό στον τάφο”.
Σε άλλη ιστορία “Το δωμάτιο της νεκρής γέμισε πεταλούδες κι άνοιξαν τα παράθυρα […] η πόλη ξηλώθηκε. Οι τοίχοι έγιναν κλωστές , που τραβούσε η μια την άλλη. Ήταν αχόρταγες οι φωτιές. Έκρυψαν σε μαύρο σεντούκι τη ζωή, που τόσο προσεχτικά είχαν σκαλίσει οι γενιές των ανθρώπων. Μ’ έναν υπόκωφο ήχο ξαπλώνεται πάλι στη γη…” (σελ. 47.
Στην “Ιστορία σαν παραμύθι”, ένα παιδί που έκανε όνειρα να γράψει παραμύθια, “Ο Ζεχράν ο παραμυθάς ζωντάνεψε και δίπλα του έλαμψαν η Μάχα και η γιαγιά Σάχιρα. Ένα αστέρι γεννήθηκε στον ουρανό και χιλιάδες παιδιά σ’ όλο τον κόσμο ονειρεύτηκαν ένα καινούριο παραμύθι, καθώς ένα μικρό αγόρι με τη βαλίτσα του γεμάτη μνήμες έψαχνε για νέα πατρίδα (σελ. 71.
Σύντομες ιστορίες, σαν παραμύθια, όχι παραμύθια, γιατί ο θάνατος δεν είναι παραμύθι, ο αγώνας για επιβίωση μέσα στον κουρνιαχτό του πολέμου, η ολόμαυρη πόλη των ερειπίων δεν είναι παραμύθι, είναι σκληρή πραγματικότητα όπως οι νεκροί και “τα αγέννητα παιδιά” εξακολουθούν να ονειρεύονται μέσα στους τάφους μια άνοιξη, μια καινούρια μέρα κι ας ξηλώθηκε η πόλη.
“Τα όνειρα της καμήλας” που έδωσαν και τον τίτλο του λευκώματος είναι πολλά πράγματα. Είναι οι κατεστραμμένες πόλεις, οι αδικαίωτοι νεκροί, τα αγέννητα νεκρά παιδιά που κοιμούνται βαθιά στο χώμα στην κοιλιά της μάνας του. Είναι θαμμένη ζωή που κάποτε θα βγει από τους τάφους και θ’ ανατείλει ολοκαίνουρια και λαμπερή σ’ έναν δίκαιο, όμορφο κόσμο. Είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας.
Και τέλος, το βιβλίο πέρα από την ολόμαυρη φορεσιά του κόσμου που μας γνωρίζει, φωτογραφική και συγγραφική επιτυχία, αποτελεί εκδοτικό γεγονός, άθλο. Η Ελένη Παπανδρέου και ο Κωνσταντίνος Κορίδης μαζί με όλους όσους συνέβαλαν να να γίνει αυτή η θαυμάσια έκδοση, κατάφεραν να δώσουν στο αναγνωστικό κοινό ένα περισπούδαστο βιβλίο / λεύκωμα, το οποίο προσφέρεται για πολλές αναγνώσεις.
*
Παλαιό Φάληρο, 15 Φεβρουαρίου 202
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου