Συνοπτικό αφιέρωμα μνήμης Αγίου Κοσμά του Αιτωλού
(24-8-1779 / 24-8-2022)
(243 χρόνια από το μαρτύριό του)
Κώστας Χωρεάνθης
Σταυρός του Γένους-Κοσμάς ο Αιτωλός
\
"...Τα σκοτεινά θα νικηθούνε τα θεριά,
μεγάλος ο λαός θα γίνει,
σαν απλωθεί πάνω σε τούτη την πικρή στεριά
φωτισμός, ισότητα, λευτεριά, δικαιοσύνη".
Αφηγητής:
πάνω στην καρατομημένη ερημιά
των σκλάβων, κλείνει και πετρώνει.
Μες στις χλομές ρυτίδες θρόμβοι αιμάτου,
αστερισμοί στης αγωνίας τον ουρανό
κι η χώρα με τη χαμηλή πνοή
της δουλοσύνης ανασαίνει.
Χορός:
Πέπλος τυλίγει την καρδιά σφιχτός και δεν σημαίνει·
κι ανάσταση του ανθρώπου ο νους, κι αντίλαλος του κόσμου,
βόσκει τη γύμνια του αγκαθιού, της πίκρας το χορτάρι.
Της Ρωμιοσύνης ο καημός με τα βουνά στοιχειώνει.
Ο Άγιος:
Δούλος ανάξιος του Θεού
σε σας μιλώ αδελφοί μου
Άλλο από τούτο που φορώ δεν έχω ράσο,
άλλα από τούτα που μιλώ δεν έχω λόγια,
κι άλλη από τούτη την πικρή πατρίδα μου δεν έχω.
Χορος:
Πικρή φτωχή πατρίδα σε θωρώ
γυμνή και σιωπηλή, γιομάτος δάκρυ.
Ο Άγιος:
Και τούτη τη γυμνή πατρίδα μας
με τη δική σας την αγάπη ντύσετέ την·
κανένας άλλος μην προσμένετε
αγάπη να της δείξει έξω από μας.
Γι’ αυτήν μονάχα μίσος θε να θρέψουν.
Χορός:
Αλύγιστος κι ακούραστος τη γη
μέτρησεν όλη της Ελλάδας,
απ’ το λιοπύρι της καρδιάς
στην παγωνιά του μίσους·
έσμιξε με την κλεφτουριά,
μαρτύρων αλμυρά κλωνάρια,
μ’ αίμα του ήλιου ραντισμένα.
Σταυρό το σώμα του άπλωσε
στις τέσσερις γωνιές της Ρωμιοσύνης.
άγρυπνο μάτι όλη η Ελλάδα,
από το δέντρο της χαράς στη δρόσο της ειρήνης·
σμίξανε με την κλεφτουριά,
μαρτύρων άχραντο κλωνάρι,
μ’ αίμα του ήλιου ραντισμένο.
Κλέφτης:
Έτοιμος είμαι το αίμα μου, κλωνί του μαρτυρίου,
να δώσω για τη λευτεριά της ακριβής πατρίδας.
Σταγόνες θα ραντίσουνε τη μαύρη δουλοσύνη,
κι η Ρωμιοσύνη, ένα κορμί, κρυφά θ’ ανατριχιάσει.
Χορωδία:
Τα σκοτεινά θα νικηθούνε τα θεριά,
μεγάλος ο λαός θα γίνει,
σαν απλωθεί πάνω σε τούτη την πικρή στεριά
φωτισμός, ισότητα, λευτεριά, δικαιοσύνη. *
***
Γραφή του αγίου Κοσμά στον αδερφό του Χρύσανθο**
Πηγαίνοντας για τη στερνή του διδαχή,
Νιώθει το βάρος του Σταυρού πάνω του ο Άγιος
Και το έργο το καλό του να τελειώνει.
Κι έτσι να συμμαζέψει τη ζωή του
μέσα σε τούτη τη στερνή στιγμή ποθεί.
Γραφή στον αδερφό του γράφει
Απλή, σαν τον απλό του τίμιο λόγο,
Που μέσα της όλη τη ζωή του περικλείνει.
«Αγαπημένε μου αδερφέ,
Πανοσιότατε κυρ Χρύσανθε, σε ασπάζομαι
και ταπεινά σε προσκυνώ.
Το Θεό παρακαλώ καθημερινά
για την υγειά του σώματος και της ψυχής σου
κι αν πεις για μένα-το κορμί μου είναι καλά,
όμως αν είναι κι η ψυχή, μόνο ο Θεός το ξέρει.
Πολλά, αδερφέ, κι απίστευτα όσα γίνονται
Γύρω σε μένα και για μένα,
Π’ ούτε κι εγώ μπορώ βαθιά μου να τα νιώσω.
Τόσο σου λέγω μοναχά, τον Κύριο να δοξάζεις,
πως γίνεται στους αδερφούς μετάνοια πολλή
και του Θεού το δρόμο ακολουθούνε.
Τριάντα επαρχίες επεριδιάβηκα
κι έχτισα δέκα ελληνικά σχολειά
και για τα κοινά γράμματα διακόσια,
με τη συνέργεια του Θεού,
τα λόγια μου τα επιβεβαιώνει
με θαύματα που ακολουθήσανε
την ταπεινή μου διδαχή,
Την ώρα τούτη τριγυρνώ
Παραμυθιά και Μαργαρίτι,
κι έχω ακουμπήσει την ελπίδα στο Θεό,
μαζί με σας σε καιρό λίγο ν’ ανταμώσω.
Και τη φτωχή μας την πατρίδα επεριδιάβηκα
κι ασπάστηκα το χώμα το πικρό της,
τα πρόσωπα τα γελαστά τν συγγενών,
και πήρα σα δροσιά τους ασπασμούς τους.
Οι ευχές μου πάνω απ’ του Χριστού τους αδερφούς
και πάνω κι από σε, ψυχή και σώμα.
Δέκα χιλιάδες χριστιανοί
Μ’αγαπούν κι ένας μου ‘χει μίσος
Χιλιάδες Τούτρκοι μ’ αγαπούν
Κι ένας όχι και τόσο
Εβραίοι χιλιάδες θέλουνε
το θάνατό μου, κι ένας όχι.
Είμ’ ένας δάσκαλος φτωχός,
Μα ο δάσκαλος ο πιο καλός
Άλλος από το θάνατο δεν είναι...»
***
(Αποσπάσματα από το ορατόριο)
***
(Απολυτίκιο (Ήχος γ')
Θείας πίστεως διδασκαλία,
κατεκόσμησας την Εκκλησίαν,
ζηλωτής των Αποστόλων γενόμενος
και κατασπείρας τα θεία διδάγματα,
μαρτυρικώς τον αγώνα ετέλεσας.
Κοσμά ένδοξε,
Χριστόν τον Θεόν ικέτευε,
δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.
***
*Σταυρός του Γένους –Κοσμάς ο Αιτωλός
Εκδόσεις: Α. Καραβία, Αθήνα 1980 / Εριφύλη, Αθήνα 1996
***
**Στις 23 Αυγούστου 1989, με τη συμπλήρωση 200 χρόνων
από τη γέννηση του Αγίου,
στο Θέρμο Τριχωνίδας ανεβάστηκε το Ορατόριο
«Σταυρός του Γένους Κοσμάς ο Αιτωλός» σε μορφή λαϊκής όπερας:
Ποίηση: Κώστας Χωρεάνθης
Μουσική: Σωκράτης Βενάρδος
Σκηνοθεσία: Γιώργος Μεσσάλας
Σκηνικά και κουστούμια Κλ. ΚΛώνης.
Αφηγητές: Χρήστος Πάρλας, Γιώργος Μεσσάλας, Νικήτας Τσακίρογλου
Στο ρόλο του Εβραίου: Θόδωρος Δημήτριεφ
Στο ρόλο του Αγίου Κοσμά: Ο πατήρ Χρήστος Κυριακόπουλος
Και εκατονταμελής χορωδία ιεροψαλτών και ορχήστρα
Η μεγαλειώδης, επίσημη παράσταση ανεβάστηκε στο θέατρο Λυκαβηττού στις 24 Αυγούστου 1989 και συγκέντρωσε 4500 χιλιάδες κόσμο. Ακολούθησαν παραστάσεις σε πολλές πόλεις, από τα Ιωάννινα ίσαμε την Κρήτη (Χανιά).
Σημείωση: Ο Κοσμάς ο Αιτωλός (1714 - 24 Αυγούστου 1779), γνωστός και ως Πατροκοσμάς, ήταν Ελληνορθόδοξος μοναχός. Το κατά κόσμον όνομά του ήταν Κώνστας, ενώ το επώνυμό του παραμένει άγνωστο. Το 1961 ανακηρύχθηκε άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και εορτάζεται στις 24 Αυγούστου.
Φωτογραφίες από τη μεγαλειώδη παράσταση στον Λυκαβηττό στις 4 Σεπτεμβρίου 1989, 200χρόνια από το μαρτύριό του.
Σκηνές από την παράσταση στο θέατρο Λυκαβηττού, 23 Αυγούστου 1979, με τη συμπλήρωση 200 χρόνων από το μαρτυρικό θάνατο του Εθνομάρτυρα, Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στο Κολικόντασι της Βόρειας Ηπείρου.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου